2001
Zorganizowaliśmy pierwszą akcję, w której brało udział 12 gmin z powiatu poznańskiego. Na specjalnej konferencji prasowej pokazaliśmy materiały i zaprezentowaliśmy hasło kampanii: „Zachowaj Trzeźwy Umysł”, które towarzyszy nam do dziś.
2002
Od lutego do maja 2002 akcja była realizowana na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. Przyłączyło się wówczas 120 samorządów, a dobre przyjęcie naszych działań zachęciło nas do dalszego rozwoju. Na początku czerwca 2002 Stowarzyszenie Producentów i Dziennikarzy Radiowych rozesłało do gmin materiały promujące kampanię i konkursy organizowane w jej ramach. Przyłączyło się wtedy do nas 450 samorządów z całej Polski. W tym roku po raz pierwszy otrzymaliśmy patronat honorowy Ministra Edukacji Narodowej i Sportu (stanowisko ministra pełniła pani Krystyna Łybacka). Finał imprezy odbył się w budynku Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu przy ulicy Szucha w Warszawie.
2003
Do kampanii przystąpiło już 637 samorządów. Ważnym elementem było seminarium „Media dla profilaktyki”, które zorganizowaliśmy dla dziennikarzy radiowych. Od 2003 roku wspierają nas najlepsi polscy sportowcy. W tej edycji był to m.in. Adam Małysz.
2004
W 2004 roku postawiliśmy na propagowanie sportu i aktywności fizycznej jako alternatywy wobec spożywania alkoholu i substancji psychoaktywnych. „Sport – zawsze doby wybór” – to hasło towarzyszące uczestnikom kampanii w blisko 800 samorządach w całej Polsce. Kolejnymi sportowcami zaangażowanymi w nasze działania zostali Robert Korzeniowski i Katarzyna Skowrońska.
2005
Kolejny rekord padł w 2005 roku, kiedy do akcji włączyło się 930 gmin. W materiałach edukacyjno-profilaktycznych uwagę przykuwali tacy sportowcy, jak Małgorzata Dydek, znakomita polska koszykarka, a także wioślarze, złoci medaliści olimpijscy, Robert Sycz i Tomasz Kucharski.
2006
W przedsięwzięcie włączyło się 900 samorządów. Od początku działalności ZTU w akcji uczestniczyło trzy czwarte wszystkich polskich gmin. W 2006 roku wspierały nas również organizacje międzynarodowe: amerykańskie MADD (Mother Against Drunk Driving), SADD (Students Against Destructive Decisions) i PCA (Positive Coaching Alliance). Dzięki ich doświadczeniu udało nam się podnieść poziom przygotowywanych materiałów edukacyjno-profilaktycznych.
2007
W 2007 roku przeprowadziliśmy po raz pierwszy badanie ankietowe wśród dzieci i młodzieży „Młodzi Polacy o zachowaniach ryzykownych”. Za pośrednictwem 600 gmin w Polsce, które zdecydowały się wziąć udział w ankiecie, poznaliśmy zdanie ponad 70 tysięcy młodych osób na temat alkoholu, narkotyków i przemocy. Badanie zostało powtórzone jako ewaluacja w 2008 roku. Nowością była akcja skierowana do sprzedawców alkoholu – „Bez dowodu nie kupisz”, zwracająca uwagę na problem dostępności alkoholu wśród osób niepełnoletnich. W 2007 roku ZTU po raz pierwszy objął patronatem honorowym Komendant Główny Policji.
2008
Nowością była wielka akcja „Trzeźwym okiem na nietrzeźwych kierowców”, w ramach której aż do 100 najaktywniejszych gmin trafiły specjalne alkogogle, imitujące zaburzenia wzroku, jakie stają się udziałem pijanego kierowcy. Akcja ta zajęła I miejsce w konkursie inicjatyw „Orlen. Bezpieczne drogi”.
2009
W 2009 roku sportowcem kampanii została mistrzyni paraolimpijska z 2004 i 2008 roku w tenisie sportowym – Natalia Partyka. Znów ponad 900 samorządów aktywnie uczestniczyło w zaproponowanych przez nas działaniach. Były to m.in. interaktywne konkursy, jak np. „Szukamy młodych mistrzów” – na autora najciekawszego bloga w sieci, czy też konkurs dla nauczycieli na scenariusz przedstawienia profilaktycznego. Po raz kolejny promowaliśmy sport, czego dowodem była organizacja w Kluczborku Mini Olimpiady – wielkiego święta sportowego, w którym uczestniczyło kilkuset zawodników ze szkół podstawowych i gimnazjalnych z terenu gminy. W 2009 roku powołaliśmy do życia Kapitułę Trzeźwego Umysłu, w skład której wchodzą pełnomocnicy z całego kraju. Co roku do grona dołącza kilkanaście osób. Ideą kapituły jest doradzanie i zgłaszanie uwag do prowadzonej wspólnie akcji i innych działań profilaktycznych. Pierwsze spotkanie kapituły odbyło się w Augustowie.
2010
W 2010 roku po raz pierwszy przekroczyliśmy liczbę 1000 aktywnie uczestniczących w kampanii samorządów. Rozpoczęliśmy współpracę ze Stowarzyszeniem Alumni (organizacją zrzeszającą absolwentów programów wymiany organizowanych przez Departament Stanu USA) oraz wystartowaliśmy z projektem „Akademia Profesjonalnego Nauczyciela” – interaktywną platformą edukacyjną dla osób chcących pogłębić swoją wiedzę zawodową na tematy związane z psychologią i profilaktyką zachowań ryzykownych dzieci i młodzieży.
2011
W 2011 roku znów ponad 1000 gmin i miast z całej Polski przyłączyło się do realizowanych przez nas projektów. Oprócz kampanii ZTU były to m.in:. „Akademia Profesjonalnego Nauczyciela”, akcje: „Znicz”, „Wakacje bez alkoholu” oraz „Nowe zagrożenia – napoje energetyczne”. Ruszyliśmy również z nową stroną internetową edukującą w zakresie trzeźwej jazdy samochodem (bezszans.pl). Między 8 a 10 czerwca w Nowym Targu odbyło się spotkanie członków Kapituły Trzeźwego Umysłu
2012
Realizowaliśmy 4 główne projekty: kampanie „Zachowaj Trzeźwy Umysł”, „Odpowiedzialny Kierowca”, „Narkotyki? To mnie nie kręci” i „Wakacje bez alkoholu”. Tematyka ZTU oscylowała wokół dwóch dużych pojęć: asertywności i syndromu wyuczonej bezradności. W 2012 roku sportowcem wspierającym kampanię ZTU był pływak Konrad Czerniak oraz podróżnik Jan Mela. Aby uatrakcyjnić szatę graficzną przygotowywanych przez nas materiałów postanowiliśmy zaprosić do współpracy ilustratorkę – Paulinę Radziejewską. W kwietniu w Rzucewie odbyło się również trzecie spotkanie Kapituły Trzeźwego Umysłu.
2013
Celem działań było m.in. zmniejszenie występowania zachowań ryzykownych u uczniów poprzez rozwijanie na każdym etapie edukacyjnym umiejętności zachwycania się pięknem otaczającej nas rzeczywistości i zdolności do zarażania tym innych. Zadania w szkołach obywały się pod hasłem „Na tropie piękna”. Hasło pomocnicze brzmiało „Piękne miejsca, w których mieszkamy”. Rok 2013 obchodzony był jako Rok Przewodników Turystycznych. Wspólnie z Polskim Towarzystwem Turystyczno-Krajoznawczym przygotowaliśmy „Przewodnik po Polsce i roku szkolnym”, który trafił do 2000 uczniów w całej Polsce. Wzorem roku ubiegłego do współpracy przy wizualizacji materiałów zaprosiliśmy ilustratorki: Paulinę Radziejewską oraz Małgorzatę Pietralik. W maju zorganizowaliśmy w Kazimierzu Dolnym 4. spotkanie Kapituły Trzeźwego Umysłu.
2014
Oprócz kampanii „Zachowaj Trzeźwy Umysł” realizowaliśmy również szereg innych projektów: „Odpowiedzialny Kierowca”, „Narkotyki? To mnie nie kręci”, kampanię antynikotynową „Papierosy? Nie dziękuję! Nie śmierdzę!” oraz antyprzemocową „Przemoc boli”, skupiającą się na przemocy rówieśniczej. Kampania ZTU 2014 odbywała się pod hasłem „Teraz Twój czas!”. W jej ramach przeprowadziliśmy również badanie ankietowe „Młodzi i substancje psychoaktywne”.
2015
15. jubileuszowa kampania ZTU zwracała szczególną uwagę na kształtowanie osobowości uczniów przy zachowaniu równowagi między rozwojem indywidualnym a wspólnotowym. Razem z Funduszem PAFPIO (Polsko-Amerykański Fundusz Pożyczkowy Inicjatyw Obywatelskich) zorganizowaliśmy konkurs, polegający na poznaniu i prezentacji sposobu działania lokalnych fundacji i stowarzyszeń. Przeprowadziliśmy również ewaluację badania ankietowego „Młodzi i substancje psychoaktywne”. W 2015 roku uruchomiliśmy nowe przedsięwzięcie „Alkohol niszczy”. Przy realizacji szaty graficznej ZTU współpracowaliśmy z ilustratorami: Małgorzatą Pietralik i Arturem Nowickim.
2016
Kampania ZTU odbywała się pod hasłem „Pod dobrą opieką”. Podczas tworzenia materiałów dla dzieci i młodzieży zdecydowaliśmy, że wszystkie ulotki profilaktyczne będą miały formę kart pracy. W odróżnieniu od tradycyjnych ulotek zawierały ćwiczenia i zadania utrwalające wiedzę i służyły jako narzędzie warsztatowe. Jednym z celów akcji stała się również promocja czytelnictwa. Zaprosiliśmy do współpracy wydawnictwo Nasza Księgarnia. W ramach konkursów profilaktycznych rozdaliśmy ponad 2,5 tysiąca współczesnych książek dziecięcych i młodzieżowych oraz przeprowadziliśmy konkurs „Moja recenzja”. Propagując wymianę wiedzy i doświadczenia w czerwcu zorganizowaliśmy w Wieliczce konferencję edukacyjną w ramach Kapituły Trzeźwego Umysłu.
2017
W 2017 roku postanowiliśmy propagować hasło „Na skrzydłach przyjaźni”. Kształtowaliśmy u dzieci i młodzieży postawy sprzyjające ich rozwojowi indywidualnemu i społecznemu, takie jak: umiejętność budowania relacji z otoczeniem, poczucie własnej wartości, szacunek dla innych, gotowość do uczestnictwa w kulturze i podejmowania inicjatyw. Zorganizowaliśmy szkolenie internetowe dla nauczycieli „Uczeń (nie)zwykły, czyli kto?” na platformie „Akademia Profesjonalnego Nauczyciela”. Jako element uzupełniający zaproponowaliśmy kampanię „Rodzina na TAK!”.
2018
W 2018 roku zaprosiliśmy samorządy do udziału w „Ogólnopolskiej diagnozie społecznej uczniów”. Badaną populacją byli uczniowie klas V-VI oraz VII-VIII szkoły podstawowej. W ramach badania po raz pierwszy skupiliśmy się na wszystkich obszarach życia młodzieży: zdrowiu, rodzinie, szkole, kulturze, psychologii, ekonomii, kapitale społecznym. Ogólnopolski raport z badania pt. „Lustro” został opracowany przez dr. Błażeja Dyczewskiego i opublikowany w drugim kwartale 2019 roku. Zauważając nowe wyzwania edukacyjne wystartowaliśmy również z projektami dotyczącymi cyberprzemocy i cyberuzależnienia wśród uczniów.
2019
Kampania ZTU była realizowana pod hasłem „Chce mi się chcieć – czyli o przeciwdziałaniu wyuczonej bezradności”. Opracowaliśmy kompleksowe materiały do realizacji warsztatów o tej tematyce w szkołach i przeszkoliliśmy kilkuset nauczycieli, oferując kurs internetowy „Przeciwdziałanie wyuczonej bezradności u dzieci i młodzieży”, zorganizowany na platformie „Akademia Profesjonalnego Nauczyciela”. Rozpoczęliśmy współpracę z wydawnictwem Zielona Sowa, promując czytelnictwo wśród najmłodszych. Kontynuowaliśmy projekty dotyczące cyberuzależnienia wśród uczniów. W tym roku skupiliśmy się na tematyce fonoholizmu.
2020
20. jubileuszowa kampania ZTU była realizowana pod hasłem „Dorastamy asertywnie”. Ze względu na wybuch pandemii jej realizacja zakończyła się w lutym 2021 r. Wspomagając pracę nauczycieli w maju 2020 r. uruchomiliśmy platformę internetową, na której udostępniliśmy wszystkie kampanijne materiały w wersji cyfrowej, umożliwiając realizację działań profilaktycznych za pośrednictwem zdalnego nauczania. Zorganizowaliśmy 4 konkursy edukacyjno-profilaktyczne dla uczniów. Ze względu na pandemię po raz pierwszy zrezygnowaliśmy z organizacji uroczystego Finału Kampanii, który corocznie odbywa się jesienią w Centrum Olimpijskim w Warszawie. Nagrody były wręczane w kameralnym gronie przez przedstawicieli samorządów w urzędach miejskich i gminnych oraz placówkach oświatowych. Wychodząc naprzeciw wyzwaniom edukacyjnym w trakcie epidemii przeszkoliliśmy kilkuset nauczycieli w ramach kursu internetowego „Cyberprzemoc i cyberuzależnienie. Bezpieczni w sieci. Jak unikać zagrożeń i dobrze korzystać z Internetu”.
2021
W kolejnym pandemicznym roku wystartowaliśmy z 21. edycją kampanii „Zachowaj Trzeźwy Umysł”. Jako główny cel wyznaczyliśmy sobie zadbanie o zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży w czasie pandemii SARS-CoV-2. Wzorem roku poprzedniego uruchomiliśmy platformę edukacyjną (online.trzezwyumysl.pl), na której zamieściliśmy wszystkie materiały profilaktyczne w wersji cyfrowej. W zależności od stanu epidemiologicznego warsztaty profilaktyczne odbywają się on-line lub podczas nauki stacjonarnej z zachowaniem obostrzeń sanitarnych. Motywem przewodnim jest hasło „W poszukiwaniu szczęścia”. Jako uzupełnienie działań ZTU przygotowaliśmy również kampanię „Depresja?”, dotyczącą zagadnienia depresji dziecięcej i zachwiania zdrowia psychicznego wśród najmłodszych. Na jesień 2021 r. zaplanowaliśmy ewaluację badania ankietowego „Ogólnopolska diagnoza społeczna uczniów”, której wyniki okażą się pomocne przy realizacji samorządowych programów naprawczych w trakcie i po epidemii.
2022
Tegoroczna kampania „Zachowaj Trzeźwy Umysł” została przygotowana specjalnie z myślą o wsparciu dzieci i młodzieży w budowaniu kompetencji i umiejętności radzenia sobie z trudnymi emocjami. Stąd hasło kampanii „Nie czas na nudę!”, które ma wspierać młode pokolenie w ponownym odnajdywaniu się w realnym świecie. Ostatnie miesiące postawiły przed wszystkimi wiele nowych wyzwań związanych m.in. ze zdalnym nauczaniem. Specjaliści alarmują, że najbardziej skutki pandemii, w tym izolacji społecznej dotknęły najmłodszych. Jak pokazują badania 1/3 z nich deklaruje odczuwanie negatywnych emocji i dyskomfortu psychicznego. Zgodnie z rekomendacjami psychologów i pedagogów, którzy przygotowali materiały kampanii, w swoich działaniach skupimy się na promowaniu zdrowego trybu życia, wspieraniu dzieci w poszukiwaniu pasji i odnajdywaniu swoich zainteresowań oraz umiejętności doskonalenia wyzwalania pozytywnych emocji. W 2022 roku wracamy również z konkursem zespołowym, którego głównym celem jest ponowna integracja klas i wspólne działanie. Na początku lutego 2022 opublikujemy także raport z ogólnopolskiego badania uczniów klas 5-8 szkoły podstawowej pn. „Ogólnopolska diagnoza społeczna uczniów”. Badanie odbywało się w terminie 1.09 do 10.12.2021 roku.
